การกราบไว้พระรัตนตรัยและผู้ที่ควรเคารพ
การไหว้พระรัตนตรัย บิดามารดา ครูอาจารย์ ผู้ที่เคารพนับถือ และบุคคลตามฐานะ
การไหว้ ตรงกับภาษาบาลีว่า “วันทา” คือการยกมือที่ประนมแล้วก้มศรีษะลงเล็กน้อย ให้มือจรดหน้าผาก ระหว่างคิ้ว จมูกเสมอคางอย่างใดอย่างหนึ่งตามฐานะของบุคคลนั้นๆ ซึ่งนักเรียนจะต้องกำหนดให้ถูกต้อง
- การไว้พระรัตนตรัย มือจรดหน้าผาก
- การไหว้บิดามารดา มือจรดปรายจมูก
- การไหว้ครูอาจารย์ มือจรดระหว่างคิ้ว
- การไหว้ผู้เคารพนับถือ มือจรดปลายคาง
- การไหว้ผู้มีฐานะเสมอตน มือตั้งอยู่ระหว่างอก
การกราบพระรัตนตรัย บุคคลตามฐานะ และการเคารพศพ
การกราบพระรัตนตรัย ให้ใช้กราบแบบเบญจางคประดิษฐ์ คือพร้อมด้วยองค์ ๕ คือ
ให้หน้าผาก ๑ฝ่ามือ ๒ เข่า ๒ จรดพื้น เมื่อกราบอย่างนี้ ชายพึงนั่งคุกเข่าในท่าเทพบุตร หญิงคุกเข่านั่งทับส้นเท้า เมื่อนั่งอย่างนี้แล้ว จากนั้นให้ประนมมือไหว้ แล้วหมอบลง ทอดฝ่าทั้งสองลงที่พื้น แหวกช่องว่างฝ่ามือที่วางกราบนั้น ให้ห่างกันเล็กน้อย ก้มศีรษะลงตรงช่องนั้นให้หน้าผากจรดพื้น ก็เป็นอันว่าฝ่ามือทั้งสอง และหน้าผากติดพื้นครบองค์ ๕
การกราบบุคคลและกราบศพ กราบด้วยวิธีกระพุ่มมือ กราบเพียงครั้งเดียว ไม่แบมือ มีวิธีปฏิบัติดังนี้
๑. หากบุคคลหรือศพอาวุโสกว่า ให้ประนมมือไหว้ขึ้น ให้ปลายนิ้วจรดจมูกก็ได้ หรือจะให้ปลายนิ้วมืออยู่ระหว่างคิ้วก็ได้ หัวแม่มืออยู่ระหว่างจมูกก็ได้ ถ้าคนเสมอกันประนมมือขึ้นแค่ระหว่างอกก็พอ
๒. นั่งพับเพียบ เก็บเท้า ตามแบบนั่งพับเพียบหรือจะใช้วิธีหมอบกราบก็ได้
๓. หมอบลงตามแบบหมอบ
๔. มือทั้งสองกระพุ่มทอดลงกับพื้น ไม่แบมือกราบกับพื้น
๕. ก้มศีรษะลงจรดสันมือ กราบเพียงครั้งเดียว
๖. เสร็จแล้วลุกขึ้นนั่งพับเพียบตามปรกติ
๗. ศพพระสงฆ์จะกราบด้วยเบญจางคประดิษฐ์ก็ได้
